تدوین برنامه علاقه ‌اجتماعی درمانی و ارزیابی اثر‌بخشی آن بر مهارتهای اجتماعی نوجوانان قلدر و قربانی‌

تدوین برنامه علاقه ‌اجتماعی درمانی و ارزیابی اثر‌بخشی آن بر مهارتهای اجتماعی نوجوانان قلدر و قربانی‌ سید رضا پورسید1 دکتر حمید‌ علیزاده2  دکتر فرنگیس‌‌کاظمی3  دکتر احمد ‌برجعلی4 دکتر نورعلی ‌فرخی5 چکیده هدف پژوهش حاضر تدوین برنامه علاقه ‌اجتماعی ‌درمانی برای نوجوانان قلدر و قربانی و ارزیابی اثر‌‌بخشی آن بر مهارتهای اجتماعی نوجوانان قلدر و قربانی بود. در این پژوهش نیمه­ آزمایشی، جامعه آماری شامل تمامی دانش‌آموزان پسر قلدر و قربانی‌ پایه‌های دوم و سوم متوسطه شهر ابرکوه بود که در سال تحصیلی 95-1394 مشغول به تحصیل بوده اند. به‌منظور اجرای پژوهش پس از جامعه‌سنجی، از بین دانش‌آموزانی که بر اساس تحلیل نتایج جامعه‌سنجی تحت عنوان قلدر و قربانی طبقه‌بندی شده بودند، 40 دانش‌آموز به‌طور تصادفی به‌عنوان نمونه گروه‌ قلدر و 40 دانش‌آموز به‌طور تصادفی به‌عنوان نمونه گروه‌ قربانی قلدری انتخاب شدند. هر گروه به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند و سپس پرسشنامه‌ مهارتهای اجتماعی روی آنها اجرا شد. گروههای آزمایش به‌صورت جدا‌گانه در هر هفته دو جلسه و در مجموع به مدت 12 جلسه در برنامه علاقه اجتماعی درمانی قرار گرفتند. پس از پایان جلسات آموزشی و نیز در مرحله پیگیری پرسشنامه‌ مهارتهای اجتماعی مجدداً اجرا شد. نتایج تحلیل واریانس یک‌راهه آمیخته نشان داد برنامه علاقه اجتماعی درمانی در گروههای آزمایش در مقایسه با گروههای گواه همتای خود، به‌طور معناداری افزایش مهارتهای اجتماعی در مرحله پس‌آزمون و پیگیری را در پی داشته است. نتایج بیانگر این بود که علاقه اجتماعی درمانی یک روش مؤثر برای پرورش مهارتهای اجتماعی در جهت افزایش همدلی، مسئولیت‌پذیری، همکاری، ارتباط و مشارکت در نوجوانان قلدر و قربانی‌ است. کلید واژگان: علاقه اجتماعی درمانی، مهارتهای اجتماعی، قلدری، قربانی، نوجوانان ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ تاریخ دریافت: 29/9/95              تاریخ پذیرش: 23/1/96 1. دانشجوی دکتری روان‌شناسی کودکان‌استثنایی، دانشگاه علامه طباطبائی                                                   [email protected] 2. استاد گروه روان‌شناسی کودکان‌استثنایی، دانشگاه علامه ‌طباطبائی (نویسنده مسئول)                           [email protected] 3. دانشیار گروه روان‌شناسی کودکان‌استثنایی، دانشگاه علامه طباطبائی                                              [email protected] 4. دانشیار گروه روان‌شناسی بالینی، دانشگاه علامه طباطبائی                                                                               [email protected] 5. دانشیار گروه سنجش و اندازه‌گیری، دانشگاه علامه طباطبائی                                                        [email protected]